Geachte gemeenteraad,
Het college van burgemeester en wethouders biedt u hierbij de jaarstukken 2023 aan. Wij vertrouwen erop dat u deze vaststelt en ons decharge verleent. Decharge dient tot het verlenen van ontslag van interne aansprakelijkheid (de aansprakelijkheid van het college tegenover de gemeente) voor informatie verkregen uit de jaarstukken.
We kijken terug op een jaar dat startte met veel aandacht voor crises en onzekerheden. De gevolgen kwamen tot uitdrukking in de beschikbaarheid en de stijgende prijzen van voedsel, energie, goederen en diensten. Ook bleef het rentepercentage relatief hoog. Dat raakte de inwoners, bedrijven, verenigingen en andere organisaties in gemeente Noordoostpolder. De effecten zijn ook nu nog voelbaar en hebben impact op de uitvoeringsmogelijkheden van ons beleid en onze ambities.
Terugkijkend op 2023 zijn er een aantal onderwerpen waar we als college trots op zijn.
Bruisend Noordoostpolder
In 2023 hebben we belangrijke stappen gezet met Gemaakt in dé Noordoostpolder! De stichting is in mei 2023 officieel opgericht met als doel de promotie van dit unieke gebied te ondersteunen. Het verhaal van dé Noordoostpolder verdient het om verteld te worden. Er is veel te ontdekken in dit gebied waarbij we denken aan Werelderfgoed Schokland, Oud-Kraggenburg en het Waterloopbos. Een gebied waar we als inwoner, ondernemer of bezoeker kunnen genieten van het landschap, de akkers, tulpenvelden en boomgaarden. Allemaal gemaakt in de Noordoostpolder. Een gezamenlijke trots.
Tijdens een bruisende jongerenavond in de Wellerwaard hebben jongeren hun ideeën gedeeld over uitgaan, evenementen en andere activiteiten. De jongeren hebben aangegeven wat zij waarderen en wat er beter kan binnen de Noordoostpolder. We vinden het belangrijk om in verbinding met te jongeren te blijven en kijken uit naar verdere samenwerkingen en acties waarbij de ideeën van jongeren een plek krijgen in de Noordoostpolder.
Woningbouw
We hebben in 2023 457 woningen gebouwd en hebben daarmee procentueel gezien de meeste nieuwbouwwoningen gebouwd in Flevoland. We dragen hiermee voortvarend bij aan de oplossing voor de woningnood. We werken aan een woningmarkt met een goed evenwicht tussen vraag en aanbod, in alle dorpen en Emmeloord. We willen onze rol vervullen als het gaat om het aanpakken van het woningtekort en het vergroten van de betaalbare woningvoorraad met aandacht voor woonkwaliteit. We doen dit samen met de ontwikkelaars, bouwers en de woningbouwcoöperatie.
Minder regels, meer ruimte
De gemeente is er voor haar inwoners en stemt de dienstverlening op hen af. Hiervoor is het noodzakelijk dat procedures en aanvraagsystemen eenvoudig, helder en effectief zijn. Verschillende regels zijn geschrapt of vereenvoudigd en waar mogelijk ook is er ruimte voor keuzevrijheid.
Zo hebben we in 2023 het welstandsbeleid omgezet in een beleidsregel uiterlijk bouwwerken. Daarmee is het overgrote deel van Noordoostpolder welstandsvrij geworden. Daardoor maken we de woningbouw makkelijker.
Omgevingsvisie
We hebben in 2023 een mooi en uitgebreid participatieproces doorlopen om te komen tot onze Omgevingsvisie. Inwoners, ondernemers en organisaties zijn betrokken bij hoe we Noordoostpolder in 2050 voor ons zien. De betrokkenheid was groot en heeft geleid tot een breed gedragen document waar iedereen zich in kan herkennen. Onze toekomstige ontwikkeling zien we in het verlengde van hoe we zijn ontstaan en hoe Noordoostpolder zich daarna heeft ontwikkeld.
Nieuwbouw Zwembad het Bosbad
In de begroting 2023 hadden we de ambitie om zwembad Het Bosbad te renoveren. Om meer ruimte te maken voor recreatief zwemmen werd het een grootschalige verbouwing en januari jl. heeft u besloten om een nieuw, toekomstbestendig en duurzaam Bosbad te gaan bouwen met acht banen. De investeringskosten zijn weliswaar hoger, maar de duurzaamheid en efficiëntie maken dat we over enkele jaren kunnen beschikken over een toekomstbestendig zwembad. Bij het proces naar nieuwbouw hebben de stakeholders en actoren goed samengewerkt! Kortom, het Bosbad in Emmeloord blijft een geweldige plek om te zwemmen en zal binnenkort nog beter worden met de nieuwbouwplannen!
Armoede en tegemoetkoming
In 2023 is er veel aandacht geweest voor het vergroten van de bekendheid van de lokale minimavoorzieningen, waarbij de nadruk ook gericht was op de groep die nog geen gebruik maakt van de regelingen terwijl zij er wel voor in aanmerking komt. Inwoners die dit hard nodig hadden, hebben een energietoeslag ontvangen. Dit was een financiële tegemoetkoming om de hogere energierekeningen te compenseren.
De Meedoenregeling is een initiatief dat financiële hulp biedt aan inwoners die moeite hebben om deel te nemen aan maatschappelijke activiteiten, zoals sport, cultuur, en recreatie. De jeugdburgemeester heeft het project Meedoen als project gekozen, waarvoor een speciale flyer in vier talen is gemaakt gericht op kinderen.
Ook maatschappelijke instellingen konden in 2023 een beroep doen op het noodfonds energiekosten.
Aanpak huisartsen tekort via Polderdokter.nl
We hebben ons ingezet om meer huisartsen naar de Noordoostpolder te halen. Waarbij we inzetten op communiceren, opleiden en huisvesten. We zijn een samenwerking aangegaan met het UMCG voor het regionaal opleiden van huisartsen in de polder. Hiervoor is er een wervingscampagne opgezet en is de website Polderdokter.nl gelanceerd. Zo werken we samen aan een gezond Noordoostpolder.
Klimaat en energie
Landelijk, regionaal en lokaal is er veel aandacht voor ons klimaat en de manier hoe we met energie omgaan. In 2023 hebben we een belangrijke stap gezet met het vaststellen van de Visie Klimaatadaptatie in november 2023.
Om ons voor te bereiden op een veranderend klimaat zijn aanpassingen nodig in zowel het fysiek als het sociaal domein. Dit leidt tot veelomvattende opgaven voor klimaatadaptatie. De vastgestelde visie geeft ons houvast bij een toekomstbestendige inrichting van onze openbare ruimte. We gaan nu door met het opstellen van een uitvoeringsprogramma.
Rechtmatigheidsverantwoording
Vanaf het boekjaar 2023 neemt het college een rechtmatigheidsverantwoording (RMV) op in de jaarrekening. De invoering van de RMV is ook bedoeld om het gesprek te ondersteunen tussen de raad en het college, over de (financiële) rechtmatigheid. Het doel hiervan is om de kaderstellende en controlerende rol van de raad te versterken. Deze verantwoording is een standaardmodel dat bij wet is vastgelegd en het geeft inzicht in hoeverre de gemeente rechtmatig heeft gehandeld. Om deze verantwoording af te kunnen leggen is in december de Nota Rechtmatigheidsverantwoording 2023 door de raad vastgesteld. Na vaststelling is gebleken dat landelijk het wetgevend kader nog niet volledig was en is aangepast. Aangezien de voorbereidingen om vorm en inhoud te geven aan de RMV in gang waren gezet is, mede na overleg met de accountant, besloten de rechtmatigheidsverantwoording 2023 op te nemen in de jaarstukken. Het college is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten en ook de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.
Financieel 2023
Het boekjaar 2023 wordt afgesloten met een positief resultaat van € 5.567.380 op een totale omzet exclusief de mutaties in de reserves van € 195.481.901.
Dit resultaat is op de volgende wijze tot stand gekomen:
Het totale resultaat wordt voor het grootste deel veroorzaakt door incidentele zaken. Het is voor een aantal verschillen nog niet te schatten welk effect deze hebben op de begrotingsuitvoering 2024 en verder
Enkele grote afwijkingen tussen begroting na wijziging en de realisatie zijn (op duizendtallen afgerond) als volgt:
Gemeentefonds € 1.173.000 voordeel
Een voordelige decembercirculaire zorgde voor hogere inkomsten inzake de algemene uitkering van dan geraamd.
Voordelen 2023 met een voorstel tot resultaatbestemming € 776.438 voordeel
De volgende onderwerpen zorgen er voor een positiever resultaat. Enerzijds doordat de werkzaamheden nog niet zijn afgerond en anderzijds doordat de ontvangen gelden in 2024 kunnen worden ingezet.
Oekraïne
Via de kwartaalbegrotingswijzigingen 2023 is een schatting gemaakt van de te ontvangen rijksbijdrage en de lasten voor 2023. Het verschil van € 3,9 miljoen is in de reserve beleidsplan met oormerk Oekraïne gestort. Nu de daadwerkelijke ontvangsten en uitgaven bekend zijn, blijkt dat het verschil bijna 4,3 miljoen te zijn. Voordeel is € 351.000. Hoe de uitgaven voor opvang en de inkomsten vanuit het Rijk in de toekomst precies zullen zijn, is nog niet duidelijk. We stellen voor om in de lijn van de kwartaalbegrotingswijzigingen het bedrag van € 351.000 te reserveren zodat we het indien nodig in de toekomst kunnen gebruiken voor de bekostiging van de opvang van ontheemden.
Budgetoverheveling
In 2023 is de begroting op diverse momenten gewijzigd met o.a. de clusterwijzigingen. Na afronding van het jaar blijkt dat verschillende incidentele werkzaamheden nog niet in 2023 zijn afgerond en doorlopen in 2024 Hiervan is € 340.376 nog niet via de budgetoverheveling in 2023 aangevraagd. Dit geeft een voordeel op het resultaat en daarnaast wordt dit bedrag voorgesteld als resultaatbestemming.
Degeneratie vergoeding
Het betreft hier gelden welke zijn ontvangen ter dekking van herstelkosten van achteruitgang in kwaliteit van het straatwerk bij de aanleg van glasvezel.
Sociaal Domein € 2.179.000 miljoen voordeel
Het voordeel heeft vooral met incidentele meevallers te maken.
Jeugd
Binnen de jeugdhulp hebben we te maken met forse tariefstijgingen bij met name jeugd met verblijf. De geboden zorg is dit jaar lokaal bekostigd waardoor meer zicht is op de werkelijk kosten hiervan. Per saldo zien we bij jeugdhulp een nadeel.
WMO en Beschermd wonen
Ook hier hebben we te maken met stijgende kosten op met name de hulpmiddelen en voorzieningen. Aan het eind van het jaar hebben we IZA gelden ontvangen waardoor structurele lasten gedekt konden worden met incidentele middelen. De groei van de zorgvraag kan nog opgevangen worden maar de vraag blijft toenemen. Voordeel van 1,3 miljoen bij het verdelen van het overschot budget Beschermd wonen.
Inkomensregelingen en inburgering
De krapte op de arbeidsmarkt zorgt ervoor dat veel inwoners een baan vinden en daarmee geen beroep hoeven te doen op een uitkering. Dit heeft ook een effect op de schuldhulpverlening. Daarnaast kan het volledig aantal toegewezen statushouders niet tijdig worden gehuisvest waardoor niet alle middelen
besteed zijn.
Grondexploitaties
De totale opbrengst uit grondverkopen in 2023 bedroeg circa € 8,5 miljoen. Hiervan is circa € 6,2 miljoen afkomstig uit de verkoop van woningbouwkavels, circa € 2,3 miljoen uit de verkoop van bedrijfskavels. In 2023 is voor € 1,2 miljoen aan tussentijdse winst genomen, die is toegevoegd aan de Algemene Reserve Grondexploitatie.
Grondexploitatieresultaat en grondverkopen hebben conform vastgesteld beleid geen invloed op het rekeningresultaat. Verlies- en winstnemingen op een grondexploitatie en mutaties op verliesvoorzieningen hebben daarentegen wel invloed op de financiële positie (de balans). Deze resultaten gaan via de mutaties in de reserves.
De in voorgaande jaren getroffen verliesvoorzieningen voor de grondexploitaties waren lager dan -na actualisatie- nodig blijkt voor ultimo 2023. De verklaring hiervoor is te vinden in bijgestelde prognoses en het openen van nieuwe grondexploitaties. De aanvullend gevormde verliesvoorziening geeft per saldo een negatief effect van ongeveer € 0,4 miljoen op de Algemene Reserve Grondexploitatie.
Meer informatie over de grondexploitaties, de verliesvoorzieningen en de Algemene Reserve
Grondexploitatie is terug te vinden in de paragraaf grondbeleid.
Financiële positie
Het totale eigen vermogen van de gemeente is per 31-12-2023 gestegen met € 21,9 miljoen (14,5%) naar
€ 172,8 miljoen ten opzichte van de stand per 31-12-2022. Ook de financiële kengetallen geven een positief beeld van de ontwikkeling van de financiële positie van de gemeente. Het ratio weerstandsvermogen, het vermogen waarmee risico's opgevangen kunnen worden, is ten opzichte van de stand ultimo 2022 gestegen van 3,4 naar 7,5. Het beschikbaar weerstandsvermogen is nagenoeg gelijk gebleven en het benodigde weerstandsvermogen is fors gedaald in verband met de risico inschatting van de tertiaire achtervang. Deze werden voorheen voor 100% meegenomen en bij deze jaarrekening voor 25%.
Geconcludeerd kan worden dat boekjaar 2023 financieel gezien positief wordt afgesloten. Echter, wanneer gekeken wordt naar de overhevelingen, wordt een voorbehoud gemaakt voor de ontwikkeling van de liquiditeit, wanneer de ambities behorende bij de overhevelingen binnen de volgende meerjarenbegrotingsperiode gerealiseerd worden. De meest actuele informatie en planning laat onder gelijkblijvende omstandigheden een behoefte aan vreemd vermogen zien.
Ambities
In 2023 is het gelukt om 58 van de 79 geformuleerde activiteiten van de ambities binnen de programma's te realiseren of binnen de gestelde termijn te realiseren. Een samenvatting van de voortgang van de activiteiten is als bijlage opgenomen aan het einde van deze aanbiedingsbrief.
Twee ambities zijn niet gerealiseerd. Dit zijn de projecten het Bosbad en de VO-Campus. Voor een toelichting hierop verwijzen we u naar het jaarverslag.